صمغ عربی Gum Arabic
نام علمی Acacia Senegal درختچه ای که از آن صمغ عربی گرفته می شود، بومی کشور سنگال و سودان است. ارتفاع این درختچه تا ۸ متر نیز می رسد. شاخه های آن منشعب و پر از تیغ است و پوست ساقه آن صاف و سفید است ولی ساقه های آن، پوشیده از تار است.
برگهای آن متشکل از برگچه های ریز و به صورت شانه است. گلهای آن به رنگ سفید، مجتمع و به صورت سنبله و بسیار معطر که در محور ساقه ظاهر می شود. در اثر برخورد شاخه ها به یکدیگر، در اثر باد و یا بر اثر گزش حشرات و یا ایجاد خراش به صورت مصنوعی، صمغی از آن ترشح می شود که به صمغ عربی معروف است.
نحوه تشخیص صمغ عربی مرغوب :
این صمغ در فصل پاییز و بعد از باران شروع به ترشح می کند. رنگ این صمغ بسته به نوع گیاه متفاوت است. به طور کلی هر چه رنگ صمغ تیره تر و قهوه ای تر باشد، نامرغوب تر است. نوع مرغوب آن، سفید رنگ یا مایل به زرد رنگ است.
شکل ظاهری :
قطعات صمغ عربی به شکل دانه های گرد ریز و یا تکه های کوچک است. که اگر شکسته شود مقطع آن درخشان و مخطط با خطوط سفید می باشد.
برای به دست آوردن صمغ عربی، در اواسط پاییز پوست درخت را به طول ۵۰ و عرض ۳۰ سانتی متر برش می دهند و از آن جدا می کنند. به طوری که به لایه مرکزی چوب آسیبی نرسد زیرا در آن صورت درخت خشک می شود. پس از یک ماه ترشحات به شکل و اندازه های مختلف از محل خراش ها جمع می شود. که پس از خشک شدن حالت سخت به خود می گیرد به طوری که می توان آنها را از درخت جدا کرد.
صمغ عربی اگر از نوع مرغوب باشد به آسانی در آب حل می شود و محلولی چسبناک ایجاد می کند ولی در الکل و اتر نامحلول است.
ترکیبات شیمیایی :
صمغ عربی دارای آرابین Arabane و گالاکتین Galactane است که در اثر هیدرولیز شدن تبدیل به آرابیوز Arabiose و گالاکتوز Galactose که از نظر شیمیایی قند است می شود. دیگر موادی که در این درتختچه وجود دارد عبارتند از : آب، کربوهیدرات، اسیدها، مواد معدنی، تانن و دیاستازهای اکسیداز Oxidase پراکسیداز Peroxidase آمیلاز Amilase و امولسین Emulsin مقدار آب موجود دراین درختچه ۱۵٪ است.
گونه های داروئی صمغ عربی مغسول:
یعنی صمغ عربی پاک کرده، تمیز شده و غسل داده شده. برای تهیه آن، سطح خارجی صمغ را تراشیده و در آب سرد می ریزند و کاملا به هم می زنند که حل شود، سپس مایع را از پارچه ظریفی رد می کنند تا صمغ تمیز به دست آید.
گرد:
برای تهیه گرد ابتدا صمغ عربی مغسول را تهیه می نمایند و در حرارت ۴۰ درجه خشک می کنند و سپس آن را کاملا می کوبند و از صافی شماره ۱۰۰ رد می کنند تا گرد نرمی به دست آید. مقدار مصرف آن، ۵ گرم در روز است.
تنطور :
مقدار مصرف ۳۰-۲۰ قطره مخلوط با آب، سه بار در روز است.دم کرده: مقدار یک قاشق چای خوری گرد صمغ عربی را در یک لیوان آب جوش بریزید و خوب به هم بزنید تا حل شود. مقدار مصرف، یک فنجان دو بار
ز روز است.
خواص صمغ عربی :
صمغ عربی از نظر طب قدیم ایران، گرم، خشک می باشد. البته تعدادی از حکمای قدیم آن را معتدل و خشک می دانند. خواص مهم آن به قرار زیر است:
۱- نرم کننده سینه است و اخلاط را خارج می سازد.
۲- تورم گلو و دستگاه گوارش را برطرف می کند.
٣- تقویت کننده معده و روده است.
۴- سینه درد را برطرف می کند.
۵- صدا را صاف می کند و برای آوازه خوان ها مفید است.
۶- در هنگام زکام و سرماخوردگی برای این که این بیماری به سینه نریزد کمی صمغ عربی را مانند آب نبات بمکید.
۷- اسهال را برطرف می سازد.
۸- سرفه را رفع می کند.
۹- ناراحتی و بیماری های روده ای را درمان می کند.
۱۰- برای التیام سوختگی و شقاق پستان، گرد آن را با سفیده تخم مرغ مخلوط کنید و به محل سوختگی و یا سر پستان بمالید.
۱۱- در صنعت، برای تهیه آهار پارچه و مرکب مصرف می شود. ۱۲- نسخه زیر برای احتباس ادراری و رفع بیماری سوزاک بسیار مفید است
گرد شیرین بیان – ۲۰ گرم، گرد ریشه گل ختمی -۱۰گرم، صمغ عربی ۶۰گرم، لاکتوز (قند شیر) ۶۰ گرم و نیترات پتاسیم ۱۰۰گرم.
مواد فوق را با هم مخلوط سازید و سپس به ۱۰ قسمت مساوی تقسیم کنید و در موقع لزوم یک قسمت را در یک لیتر آب بریزید و به خوبی به هم بزنید و
بنوشید.
۱۳- فرمول برای لینت مزاج:
۳۰ گرم صمغ عربی را با ۲۰ گرم گرد ریشه شیرین بیان و ۱۰ گرم قند سائیده مخلوط کنید و از این مخلوط هر بار ۳۰ گرم بردارید و در آب بریزید و میل کنید.
عوارض جانبی :
در بعضی از اشخاص استفاده زیاد از این محصول ممکن است باعث ضعف رحم و مثانه شود برای رفع آن می توان صمغ عربی را با کتیرا مخلوط کرد.
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.