سردرد و تب
با مطالعه این مقاله با انواع سردرد و تب آشنا میشویم . همچنین علت و نحوه درمان آن با روشهای طب سنتی و گیاهان دارویی را یاد خواهیم گرفت . با ما همراه باشید.
قبل از پرداختن به موضوع اصلی مقاله یعنی سردرد و تب نیاز است با واژه ای به نام درد بیشتر آشنا شویم .
درد : عبارت است از هشدار بدن به انسان این هشدار حاکی از این است که عضوی در معرض خطر قراردارد.
در حقیقت درد یک احساس ناخوشایند ناشی از تحریک پایانه های عصبی درد می باشد که می تواند فرد را از یک شرایط نامناسب آگاه می نماید. این شرایط نامناسب می‌تواند از :
- آسیب های بافتی
- تحریک سلولی
- تخریب سلول های بافتی
- کشیدگی
- پارگی
- تروما
- و…
سردرد یکی از شایع ترین و ناتوان کننده ترین شکایات در جوامع بشری است. سردرد به صورت درد داخل جمجمه، پوست و عضلات سر و درد در قسمت فوقانی گردن، احساس نا خوشایندی است که بسیاری از افراد با شدت و ضعف و کیفیت متفاوت آن را تجربه کرده اند.
انواع سردرد :
سردرد های سخت اغلب همراه با ناراحتیهای دیگر هستند که زندگی را بر انسان دشوار می سازند. سردرد در اقسام مختلف است.
الف) گاهی سردرد های بسیاری شدید مقدمه مننژیت می باشد.
ب) سردرد گاهی به صورت مزمن است که بطور مکرر و یا با فاصله چند هفته یا چند ماه یکبار عارض گردد.
ج) در نوعی از این سردرد ها قبل از پیدایش درد، چشم ها قدری تار می شوند، گاهی نقطه های نورانی دیده می شود و سستی و سنگینی در دست یا پا احساس شده و گاهی حالت تهوع و استفراغ وجود دارد و گاهی بطور موقت بینایی کم می شود و گاهی همراه با این علائم، یکی از بازوها سست می گردد و این علائم حدود ۲۰ دقیقه یا گاهی بیشتر طول می کشد. این نوع اخیر از سردرد ها را میگرن می نامند.
در بعضی از افراد که میگرن شدید دارند در صحبت کردن آنان مقداری اخلال پیش می آید، سردرد میگرنی بیشتر یک طرفه و گاهی دو طرفه است و در بعضی افراد یک نوبت طرف راست و در نوبت دیگر طرف چپ سر، درد میگیرد. در خصوص بیماران میگرنی هرچه زندگی بیشتر ماشینی شود بیماری شدید می شود.
علل سردرد :
اسباب بروز سردرد متفاوت است. سردرد ممکن است عصبی باشد، یا در اثر اختلالات گوارشی یا ناراحتی های چشمی یا در اثر برخورد گرما یا سرمای محیط یا تنفس گازهای سمی یا وجود آلرژیک و یا حساسیت نسبت به بعضی بوها یا غذاها و یا همراه بعضی بیماریها مانند : آنفولانزا و سرما خوردگی باشد. از نظر اطبای سنتی سر دردی که از زیادی خون باشد، علامتش سرخی چهره، سرخی چشمها و شیرینی دهان و پری رگها از خون است.
اگر سردرد از صفرا باشد، علامتش تلخی دهان و زردی رنگ چهره و چشم ها و زردی رنگ و بار زبان است.
چنانچه سردرد از رطوبت باشد علامت آن سنگینی سر و زیادی خواب و سستی اعضای بدن است.
عوامل که در بروز حملات میگرنی مؤثر اند :
- هیجانات روحی و روانی
- عوامل فیزیکی مانند برخورد آفتاب شدید بر سر یا گرما و سرمای شدید و یا ضربه و فشار
- کم خونی
- خواب زیادتر از مقدار لازم
- تأخیر در خوردن غذا و گرسنه ماندن
- مصرف داروهای ضد حاملگی
- خوردن زیاد غذاهای آبکی و سرد مزاجی
راهکارهای درمان سردرد :
اگر سردرد های مزمن میگرنی باشد یا غیر میگرنی، لازم است دقت شود که آیا سردرد بطور دوره ای عارض می شود یا دوره ای نبوده و پراکنده می باشد، اگر دوره ای باشد باید دورۀ آن مشخص گردد تا معلوم شود که گرم مزاج است یا سرد مزاج.
الف) اگر یک روز در میان باشد، مزاج آن گرم و صفراوی است و باید به بیمار داروهای دافع صفرا مانند : فلوس یا هلیله زرد یا پودر بنفشه بدهند. شربت سکنجبین و آب انار هم مفید است.
ب) ولی در همه دوره های دیگر مانند هم روزه یا چند روزه بیمار سرد مزاج و رطوبتی می باشد و غذاهای گرم مزاج باید بخورد. باید ابتلا از گیاهانی مانند تخم رازیانه یا ریشه رازیانه و پرسیاوشان و اسطوخودوس استفاده کرد.
ج) چنانچه سردرد دوره ای جزء دوره ای گرم مزاج باشد باید فلوس و گل بنفشه به مقدار دو مثقال استفاده کرد و اگر سردرد ممتد و دائمی و بدون تب گرم مزاج است باید ادویه سرد مزاج استفاده شود.
د) سردرد ناشی از زیادی خون، علاج آن خوردن غذاهای سرد مزاج مثل شربت آب لیمو، گل بنفشه و آب انار است.
ر) سردرد از صفرا، علاجش خوردن گل بنفشه، تخم کاسنی، آلو بخارا، گشنیز و اسنفاج است.
تب چیست؟
تب عبارت است از بالا رفتن درجه حرارت بدن. هنگامی که بدن انسان گرم میشود و صورت قرمز می گردد و لرز عارض می شود، احتمالا تب وجود دارد.
تب به خودی خود بیماری نیست، بلکه علامتی است از یک بیماری. تب زنگ خطری است که انسان را از وجود یک بیماری آگاه می سازد و نشان می دهد که در بدن انسان وضع غیرعادی در جریان است.
میزان گرمای عادی بدن در زیر زبان ۳۷ درجه سانتیگراد است.
علت بروز تب :
تب غالباً علامت بیماریهای میکروبی و یا ویروسی است و بعضی انگل ها و کرم ها نیز تب تولید می کنند. تب نشانه آن است که در بدن حرارت بیش از مصرف تولید می شود و تا زمانیکه بین تولید و مصرف حرارت تعادل برقرار نشود، تب مرتب بالا می رود. – درصورتی که در حالت عادی همان قدر که حرارت ایجاد می شود، به همان مقدار نیز مصرف می گردد – اگر تولید و مصرف برابر باشد، حرارت بدن طبیعی است، در غیر این صورت با تغییر یکی از اینها درجه گرمای بدن نیز تغییر خواهد کرد.
چنانچه عضوی از بدن صدمه ببیند یا مورد حمله میکروبی قرار گیرد، بدن واکنش تورمی از خود نشان می دهد و علائم متعددی ظاهر می کند که تب یکی از آنهاست. درست است که اغلب تب ها با عفونت های میکروبی همراه هستند ولی بیماری هایی هستند که بدون دخالت میکروب تب را بالا می برند مانند نقرس و یا تشمع کبدی تب را بالا میبرد. جراحات و سوختگی ها نیز می تواند با داخل کردن مقداری از بافت های آزاد به جریان خون تب ایجاد نمایند. بعضی از داروها که از نظر شیمیایی با انساج بدن مغایر هستند ممکن است تب تولید کنند.
عوارض ناشی از تب
معمولا تب زیاد با کم اشتهایی، تهوع، ضعف عمومی و گاهی استفراغ همراه است. در اثر گشاد شدن رگها و انتقال حرارت داخلی به سطح بدن و فرو نشستن لرز، بدن عرق می کند و در اثر عرق کردن مقدار زیادی آب و مواد معدنی مانند نمک از بدن دفع می شود. درصورتی که عرق کردن مدت زیادی ادامه پیدا کند حجم خون کم می گردد و ممکن است انسان به حالت شوک بیفتد. تب زیاد موقتاً عمل مغز را مختل می نماید و ممکن است فرد دچار اشتباهات کوچک فکری که از حالت منگی گرفته تا هذیان برسد.
راهکارهایی برای پایین آوردن تب :
۱)در دسترس ترین راه برای کنترل تب پایین آوردن درجه حرارت بدن از طریق سرد کردن و پاشویه کردن است.
۲)لباسهای زیادی تن در آمده شود و لحاف و پتو از روی بیمار برداشته شود.
۳)بدن بیمار را با آب ولرم و اسفنج مرطوب کرده و بیمار را در لگن آب ولرم قرا دهید.
۴)از پنکه یا وسایل مشابه جهت خنک کردن اتاق استفاده شود.
۵)استفاده از مسکن ممکن است هشدار بدن انسان را در نطفه خفه کند درحالی که باید این هشدارها را ردیابی و علتهای آن را برطرف کرد.
علاج سردرد در طب سنتی
- به موقع و منظم غذا خوردن
- ورزش منظم و مناسب انجام دادن
- کم تر در معرض استرس قرار گرفتن
- محدودیت مصرف کافئین و سایر محرکات غذایی
- افزایش مدت زمان خواب شب
- سکون و آرامش و قلت کلام
- پرهیز از هرچه محرک اخلاط و بخارات در بدن است همچون ورزش سنگین، زیاد فکر کردن، عوامل روحی – روانی مانند خشم
- پرهیز از غذاهای نفاخ (نخود، لوبیا، باقلا و …)
- پرهیز از غذاهای مبخر (گردو، سیر، پیاز، تره، شاهی، پیازچه، خردل . …)
- پرهیز از مصرف ادویجات معطر خصوصا دارچین و زعفران
- پرهیز از مصرف ترش مزه ها
- همانطور که پرخوری در سردردهای مزمن مضر است، افراط در کم خوری و کم نوشی نیز در سردردهای شدید آسیب رسان است و باعث افزایش حرارت و تولید صفرا می گردد.
- تقویت قوه هاضمه و قوای بدن و دفع مواد زائد از بدن می تواند موجب کاهش درد از جمله سردرد گردد.
- ماساژ دادن اندام های تحتانی و پاشویه با آب گرم، زیرا این کار موجب انتقال مواد از سر به بخش تحتانی بدن می گردد.
پایین آوردن تب در طب سنتی
در طب سنتی برخی از گیاهان دارویی در کاهش تب مؤثر هستند که عبارتند از : خرما، آویشن، نعناع، بنفشه معطر، توت سیاه، توت سفید، انار، مرزنجوش، پرسیاوشان، آلو، آناناس، برنج، خاکشیر، مریم نخودی، عناب، زیره سبز و شیر خشت که البته با مکانیسم های مختلف سبب کاهش تب می شوند.
به عنوان نمونه : شیر خشت با کاهش حرارت بدن تب را تسکین می دهد. برخی از این مواد مانند : بنفشه ۳ رنگ خاصیت ضد میکروبی دارند و با کاهش بار میکروبی در بدن، سبب کاهش عفونت و پایین آوردن تب می شوند.
دم کرده یا جوشانده پرسیاوش، مرزنجوش، بنفشه ۳ رنگ، آویشن و نعناع نیز کاهنده دما هستند.
آلو، آناناس و گیلاس باید به شکل تازه مصرف شوند تا تب را پایین بیاورند.
برای تهیه تمامی گیاهان دارویی ، دارو های گیاهی ، دمنوش ، عرقیات ، روغن ها و … میتوانید به عطاری آنلاین روناس مارکت مراجه کنید و در کوتاه ترین زمان ممکن سفارشات خود را دریافت نمایید.
منبع : ۱) مروری گذرا بر آرا و نظرات ابن سینا، اخوینی و تفلیسی در باب تب با طب نوین و تشخیص بیماری ها و مقادیر آن ۲) مروری بر صداع در طب ایرانی ۳)سردرد ۴)انواع سردرد و علل آن ۵) بهداشت برای همه ۶) پاسخ به سوالات پزشکی ۷)تب و راهکارهای مقابله با آن